Çevrimiçi (Online) dünyada etkin var olmanın en temel araçlarından biri olan ve ülke uzantılı (com.tr, net.tr ve org.tr) internet alan adlarının, 14 Eylül 2022 tarihi itibariyle "ilk gelen alır prensibi" ile tahsis edilmesi, başvurularda büyük bir artış ve yoğunluğa sebep olmuştur. 1991 yılından beri ODTÜ (Nic.TR) tarafından yürütülen .tr alan adları yönetimi, bu tarih itibariyle, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) bünyesinde "TR Ağ Bilgi Sistemi" (TRABİS)'in faaliyete geçmesiyle .TR uzantılı alan adları yönetimi yetkisi BTK'ya devredilmiştir. Vurgulamak gerekirse; TRABİS, ".tr" uzantılı alan adlarının ve sahip oldukları merkezi veri tabanının işletilmesi, güncellenmesi, izlenmesi ve alan adı başvuru işlemlerinin yapılmasına imkan sağlayan platformu ifade etmektedir.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), tarafından yetkilendirilen alan adı Kayıt Kuruluşları (KK), başvuru, yenileme ve iptal başta olmak üzere alan adlarıyla ilgili işlemlerin yapılmasına aracılık etmektedir.
Alan adı sistemi içinde bazı .TR uzantılar (gov.tr, bel.tr, pol.tr, edu.tr, k12.tr, av.tr, dr.tr) için belge isteme koşulu devam etmektedir. Ayrıca TRABİS'in getirdiği belgesiz .TR uzantılı domain tescili avantajı, bazı durumlar için mevzuata bağlı olarak kısıtlanmıştır.
Sahip olmak istenilen alan adı için uygunluk araştırma ve tahsise açık olan alan adları için ön Sipariş (backorder) başvurusu Kayıt Kuruluşu (KK) ile yapılmakta ve başvuru ücreti buraya ödenmektedir. Ancak ilginç olan şu ki, aracı kayıt kuruluşu tarafından "verilen ön sipariş, sistem tarafından iptal edilmiştir" şeklinde bir yazı ile pek çok jenerik alan adı (domain name) siparişi iptal edilip ücreti iade edilebiliyor. Sebep olarak "Ön sipariş başvurunuz, ilgili alan adlarının yönetiminden sorumlu kurum BTK'nın kaydedilmesi yasaklı kelime kurallarına takılmış olabilir ya da daha önce belgeli olarak kaydedilmiş olabilir." şeklinde bir açıklama sunuluyor.
Kuşkusuz mevzuat bakıldığında, TAKAL olarak kısaltılan "Tahsise Kapalı Alan Adları" 'nın kamu düzeni, mevzuatlar ve genel ahlaka aykırı gibi sebeplerle hiçbir kişi veya kurum/kuruluşa tahsisine izin verilmeyen alan adlarını kapsadığı anlaşılıyor. Bu alan adlarının hangileri olduğu BTK tarafından paylaşılmamakla birlikte, nereden başvuru yapıldığına bakılmaksızın TRABİS tarafından iptal edilmesi anlaşılabilir. Ancak jenerik (genel kavram) isimlerin bazılarının kişilere tahsis edilmiş olmasına rağmen bazılarının iptal edilerek parasının iade edilmesi, başvurusu kabul edilmiş ve ödemesi alınmış kişiler için, pek çok şüphe ve mağduriyete sebep olmaktadır.
Netice olarak tahsisine izin verilmeyen alan adlarınınıN hangileri olduğu BTK tarafından daha çok detaylandırılmalı ve başta başvuruyu sistem kabul etmemelidir. Yoksa ön başvuru kabul edilip ödeme alındıktan belli bir süre sonra iadesi pek çok proje ve girişimde hayal kırıklığı yaratmaktadır.
Dünyada başarıyla uygulanan bu teknik sistemlerin ülkemizde de aksamadan işlemesinin daha büyük başarılara yol açacağına olan inancımla birlikte Cumhuriyetimizin 100. Yılını kutlarım.
