Piyasalarda alım ve satım doğru tartılanlarla yapılmalıdır ki, alan ve satan zarar görmesin. Narh koyarak alış verişin adil yapılmasını sağlaman gerekir.
Allah şöyle buyurur; "Ölçü ve tartıda hile yapanların vay haline. Onlar, insanlardan bir şey ölçüp aldıkları zaman, ölçüyü tam yaparlar. Kendileri, onlara bir şey ölçtükleri, zaman veya tarttıkları zaman (ölçü ve tartıyı) eksik yaparlar." (Mutaffifin 1-3)
Koyduğun yasaktan ve yaptığın uyarıdan sonra (ihtikar) stok ve karaborsacılık yapan esnafı, aşırı gitmeden ve örnek teşkil edecek bir ceza ile cezalandırman gerekir." Sh:765
Karaborsa ve vurgunculuk
İnsanların çoğunda aşırı hırs ve bencillik vardır. Önemli mal veya emtiayı stok edip, zamanı gelince değerinin üstünde bir fiyatla satarak, halkın alım gücünü zorlar ve huzursuzluğa sebep olurlar.
Tüm halkı etkileyen bu zarar kapısına göz yummak valiler için büyük eksikliktir. Kuran-ı Kerim'de şöyle buyrulmaktadır; "Allah'ın size verdiği rızıktan helal ve temiz olarak yiyin ve inandığınız Allah'tan korkun." (Maide 88)
Bu bakımdan karaborsaya giren vurguncularla konuşup, onları ikna etmen gerekir. Zira Allah Resulü (sav) vurgunculuğu ve madrabazlığı men etmiştir." Sh:765-66
Esnaf ve sanatkârlar
Ey Malik! Esnaf ve sanatkarların yerleşiğine, hareketlisine, sükunet içinde olanına ve helal kazanç için çaba gösterene hayır dua ile tavsiyelerde bulunmalısın. Zira esnaf kesimi, reaya ve berayanın hem fayda ve menfaati için çalışırlar, hem de onların müşküllerinin çözümüne yardımcı olurlar.
Bunun dışında ihtiyaç maddelerini ülkenin ovalarından, denizlerinden, sahillerinden, dağlarından ve insanların kolay ulaşamadığı yerlerden ve hatta gitmeye cesaret bile edemediği uzak mahallelerden, tehlikeli ve öldürücü bölgelerden getirerek reaya ve berayanın hizmetine sunarlar.
Esnaf ülkede huzurun kaynağıdır. Doğacak musibetlerden ve tehlikeli şeylerden korkmazlar. Bu nedenle daima esnafın işlerini kolaylaştırmalısın. Uzak, yakın farkı gözetmeden onları koruma altına alarak kötü muamele görmelerine izin vermemelisin." Sh:766
Vergi ve kalkınma
Ey Malik! Bundan böyle malum ola ki, vergi işini ihmal etme. Allah buyurur ki; "Şüphesiz ki, Allah, kendisine yardım edenlere mutlaka yardım edecektir." (Hac 40) Vergi memurlarının yaşam düzeyini yükselt. Çeşitli yollarla vergi verenlerin de işini kolaylaştır. Zira halkın refahı, ehl-i haracın kurtuluşuna bağlıdır. Çünkü halk, haracın ve haraç memurlarını eş ve çocuklarıdır.
Şunu unutma ki, vergi toplamaktan ziyade ülkenin kalkınması için çaba göstermelisin. Zira vergi halka hizmet ile elde edilebilir. Hizmet vermeden vergi toplama yoluna gitmemelisin.
Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurur; "Kim, ölü toprağı canlandırırsa o toprak onundur. Zalim damar (sahibi)ne hak yoktur." Bu bakımdan arazi ve emlakin gelişmesi için çaba göstermeyip, sadece vergi tahsil cihetine gidersen ülkeyi harabeye çevirir, insanların perişan olmasına neden olursun." (Prof. Dr. Haydar Baş, İmam Ali eseri sh:766-67) H: Akın Aydın
