Devam eden Covid-19 salgını şüphesiz çocukların ruh sağlığını etkiledi.
Yaşam tarzları, tatil şekilleri, oyunları değişti. Arkadaşları ile bir araya gelemiyorlar. Yüz yüze eğitim alamıyorlar. Kısacası çocuklar da alışık olmadıkları bir süreçten geçiyorlar. Bu sürecin geleceğimiz olan çocuklarımızın hayatlarında ne tarz etkiler oluşturacağı en çok merak edilen konulardan biri. Psikologlar, eğer bu dönemi iyi idare edemez isek, çocuklarımızın ilerde birçok kişilik ya da karakter sorunu yaşayabileceğini ifade ediyorlar.
Peki bu sorunlar, en aza nasıl indirilebilir?
Nationwide Çocuk Hastanesi'nde yapılan bir çalışmaya göre; "Ebeveynler, bir çocuğun ev ortamındaki düzenlemeler, empatik aile konuşmaları ve düşünceli planlama ile çocukları başarıya hazırlayabilirler, yani bu sorunları avantaja çevirebilirler."
Ebeveynler, şunu çok iyi bilmeli. Çocuklar doğru destekle inanılmaz derecede dirençli olma yeteneğine sahiptirler. Yeter ki; biz onlarla empati kurarak konuşmayı başaralım. Çocukların da bir fert olduklarını, muhatap alınması gereken karakterleri olduğu unutulmamalıdır.
Çocuklar büyüdükçe sürekli değişirler, yeni şeyler öğrenir ve ortama daha kolay adapte olurlar. Elbette çocukların da kendi beklentileri, rutinleri ve anıları vardır. Bu dönemde onları gerçekleştirememek, onlar için tabii ki zor olabilir, kabullenmekte zorlanabilirler.
Aileler, pandemi döneminde olağan davranışların geleneklerin nasıl değiştirilebileceği konusunda çocukları ile açık ve dürüst konuşmalıdır. Bu değişiklikler hakkında nasıl hissettikleri konusunda tartışmalıdır. Örneğin şubat tatili dediğimiz ara tatil yaklaşıyor. Birçok çocuklu aile bu dönemde geçmiş yıllarda çeşitli şekillerde tatil yapıyor olabilirler. Bu tatil sezonunda yapılacak "doğru" şeyle ilgili anlaşmazlıklar olması normaldir. Ebeveynlerin duygularını paylaşması ve çocuklarını dinlemesi önemlidir. Bu yıl işlerin aynı olmayacağını nedenleri ile çocuğa anlatılarak, çocukla beraber yaratıcı çözümler bulunmaya çalışılmalıdır.
Çocukların hep evde kaldığı, dışarı çıkamadığı şu günlerde; öncelikle çocukların rutin işler yapmayı daha çok sevdikleri göz önünde bulundurularak, gün içinde neler yapacakları beraber planlamalıdır. Planlarını bilmek çocukların kendilerini güvende hissetmelerini sağlayacaktır. Yemek yeme, uyku saati gibi rutinlerin yanına etkinlik ve oyun zamanları da eklenmelidir.
Kişisel meraklarına göre çocuklara mesela evde yemek yapma, yemek hazırlamaya katılım sağlanabilir.
Çocuklar bu dönemde kaçırdıkları şeyler yüzünden hayal kırıklığına uğrayabilirler. Ebeveynler çocuklara uyumları için minnettar olduklarını sık sık ifade etmeliler. Bu konuda konuşmaları için teşvik edilmelidirler. Minnettarlığın hem çocuklarda hem de yetişkinlerde akıl sağlığını güçlendirdiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
Oyuncak seçiminde, oyuncağın çocuğun hangi gelişim alanına hitap ettiğini göz önünde bulundurulmalı ve çocuğun gelişim düzeyine uygun oyuncaklar seçilmelidir.
Ve yine çocukların yaşlarına göre evde oyunlar oynamalarına imkan sağlanmalıdır. Örneğin; 3-6 yaş okul öncesi döneminde olan çocuklarının hayal gücü oldukça gelişmiştir. Meraklı ve enerji dolu yapıları dikkat çeker. 3-6 yaş oyun çağı olarak adlandırılacak kadar oyunun öne çıktığı bir dönemdir. Bu dönemde tercih edilebilecek oyunların bazıları; "taklit oyunları, sembolik oyunlar, drama oyunları, el çırpma oyunları, doktorculuk, tamircilik, öğretmencilik vb. meslek oyunları, evcilik oyunları, hayali oyunlar (mış gibi), el kuklaları ile oyunlar, müzik aletleri ile oyunlar, hamur, kum ve su oyunları, parmak boyası, az parçalı yapbozlar" olarak sıralanabilir.
6 yaş ve üzerindeki çocuklar zamanla yarışılan kurallı oyunlar oynayabilirler. Tanıma, keşfetme, deneme yaratma istekleri de oldukça yoğundur. El işi etkinlik setleri, maket yapma, deney setleri, resimli sudoku, kesme, yapıştırma, çizim yapma, parçaları birleştirme, yap-boz, sportif oyunlardan jimnastik ve egzersiz oyunları, ailece oynanabilecek kutu oyunları,
Yrd. Doç. Dr. Ali Bestami Kepekçi
