H. OKAN EGESEL
Kur'an'da şöyle buyurulur: "Eğer yerle gökte Allah'tan başka ilahlar olsaydı, ikisi de bozulurdu. Arş'ın Rabbi olan Allah, onların vasıflandırdıklarından münezzehtir."
İmam Sâdık (a.s), kendisine, "Allah'ın birliği hususundaki delil nedir?" diye sorulunca şöyle buyurmuştur: "Tedbirin birbirine bağlılığı ve varlık âleminin kâmil oluşudur. Nitekim Aziz ve Celil olan Allah da şöyle buyurmuştur: Eğer yer ve göklerde Allah'tan başka ilah bulunsaydı her ikisi de bozulurdu."
İmam Sâdık (a.s) şöyle buyurmuştur: "O halde kalp aklıyla bildi ki eğer Allah ile birlikte bir ortak olsaydı Allah zayıf ve nakıs olurdu. Allah nakıs olduğu takdirde ise insanı yaratamazdı. Tedbirler çeşitlenmez ve türlü türlü olmazdı. Yegâne ve bağımsız rabler ile ortakları arasındaki bu noksanlığın varlığı sayesinde işlerinde de noksanlık veya eksiklik ortaya çıkardı."
İmam Ali (a.s), oğlu Hasan'a (a.s) yaptığı vasiyetinde şöyle buyurmuştur: "Ey oğulcağızım! Bil ki, eğer Rabbinin ortağı olsaydı, sana onun da elçileri gelirdi; onun mülkünün ve saltanatının izlerini görür, yaptıklarını, sıfatlarını tanırdın. O, tek bir ilahtır. Hiç kimse O'na mülkünde karşı çıkamaz. Ebediyen zeval bulmaz ve sürekli olacaktır."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Allah birdir ama sayı ile değil; Allah daimidir ama zamanla değil ve Allah kaimdir (ayakta durandır) ama sütun ve dayanaklarla değil."
Mikdam b. Şureyh b. Hani babasından şöyle nakletmektedir:
Cemel savaşında bir bedevi, Mümininlerin Emiri Ali'ye (a.s) şöyle arz etti: "Ey Müminlerin Emiri! Allah bir midir?"
Oradakiler o bedeviye saldırıya geçerek şöyle dediler: "Ey bedevi! Sen Müminlerin Emiri'nin (a.s) ne durumda olduğunu görmüyor musun?"
Müminlerin Emiri (a.s) şöyle buyurdu: "Onu bırakın! Bu bedevinin istediği şey bizim bu topluluktan (Cemel ashabından) istediğimiz şeydir. Ey bedevi! 'Allah birdir' sözünün dört şekli vardır, iki şekli Allah hakkında doğru değildir, iki şekli ise Allah hakkında doğrudur.
Allah hakkında söylenmesi doğru olmayan iki şekil; birisinin, 'Allah birdir' dediği halde sayısal birlik kastetmesidir ve bu Allah hakkında caiz değildir. Zira ikisi olmayan bir şey sayıdan sayılmaz. 'Allah üçün üçüncüsüdür' (teslis) diyen kimsenin bu inancı sebebiyle küfre düştüğünü görmüyor musun? Allah hakkında söylenmesi doğru olmayan sözün ikinci şekli ise; birisinin, 'O insanlardan biridir' demesi ve maksadının cinsten bir tür olmasıdır. Bu da Allah hakkında doğru değildir. Zira bu da teşbihtir. Rabbimiz ise benzerinin olmasından yüce ve üstündür.
Allah hakkında caiz olan iki şekil; birisinin, 'O birdir' demesi ve bununla Allah'ın şeyler arasında hiçbir eşinin ve benzerinin olmadığını kastetmesidir. İşte Rabbimiz böyledir. Allah hakkında söylenmesi doğru olan iki sözden birisi de şöyle denmesidir: 'Aziz ve Celil olan Allah, yegâne bir mânâya sahiptir.' Yani ne dış âlemde bölüştürülebilir ve ne de akıl ve vehimde! Rabbimiz işte böyledir." (Muhammed Muhammedî Reyşehrî, Mizanu'l-Hikmet).
